ابزارآلات دستی از دیرباز تاکنون نقش حیاتی در زندگی بشر ایفا کرده‌اند. این ابزارها که با نیروی بدنی انسان کار می‌کنند، بدون نیاز به منبع انرژی خارجی، در انجام بسیاری از وظایف و فعالیت‌های روزمره و حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. از ساخت و ساز و تعمیرات تا صنایع دستی و کارهای هنری، ابزارآلات دستی به انسان‌ها این امکان را داده‌اند تا به صورت دقیق و کارآمد به اهداف خود دست یابند.

در عصر حاضر، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در فناوری و ظهور ابزارهای برقی و ماشین‌آلات پیچیده، ابزارآلات دستی همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان حرفه‌ها و صنایع مختلف دارند. دلیل این اهمیت، کنترل بیشتر، سادگی در استفاده و دوام بالای این ابزارهاست که آنها را به انتخابی ایده‌آل برای بسیاری از کارهای فنی و هنری تبدیل کرده است.

در ادامه به بررسی اهمیت و نقش ابزارآلات دستی در زندگی روزمره و حرفه‌ای، دسته‌بندی‌های مختلف این ابزارها و کاربردهای آنها خواهیم پرداخت. با شناخت دقیق‌تر این ابزارها، می‌توان به اهمیت و ارزش آنها در انجام کارهای مختلف پی برد و به بهترین شکل از آنها استفاده کرد.

ابزارهای دستی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. در زیر دسته‌بندی‌های اصلی ابزارهای دستی آورده شده است:

1. ابزارهای اندازه‌گیری

ابزارهای اندازه‌گیری در ابزارهای دستی به دسته‌ای از ابزارها اطلاق می‌شوند که برای تعیین ابعاد، زوایا، فاصله‌ها و ترازهای مختلف به کار می‌روند. این ابزارها در صنایع مختلف، کارگاه‌ها و حتی در کارهای خانگی اهمیت زیادی دارند. دقت در اندازه‌گیری، یکی از اصول اساسی در انجام کارهای فنی و مهندسی است که این ابزارها فراهم می‌آورند.

• متر: متر دستی یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین ابزارهای اندازه‌گیری در مجموعه ابزارهای دستی است. این ابزار ساده اما ضروری در بسیاری از حرفه‌ها و فعالیت‌های روزمره به کار می‌رود. متر دستی معمولاً به شکل یک نوار منعطف فلزی یا پارچه‌ای است که درون یک محفظه جمع می‌شود و با کمک یک قفل مکانیکی در طول دلخواه ثابت نگه داشته می‌شود..
• کولیس: کولیس دستی یکی از ابزارهای مهم و دقیق در دسته‌بندی ابزارهای اندازه‌گیری است که برای اندازه‌گیری قطر داخلی، قطر خارجی و عمق اشیاء مورد استفاده قرار می‌گیرد. کولیس‌ها در انواع مختلفی موجود هستند و به دلیل دقت بالا و کاربری گسترده، در صنایع مختلف از جمله مهندسی مکانیک، ماشین‌کاری، فلزکاری و حتی در آزمایشگاه‌ها بسیار کاربرد دارند..
• گونیا: گونیا دستی یکی از ابزارهای اندازه‌گیری و تراز در دسته‌بندی ابزارهای دستی است که برای بررسی و تنظیم زوایا به‌کار می‌رود. این ابزار ساده اما بسیار پرکاربرد، در صنایع مختلف از جمله نجاری، فلزکاری، ساختمان‌سازی و حتی نقشه‌کشی و هنرهای تجسمی استفاده می‌شود. گونیا دستی به دلیل دقت در اندازه‌گیری و تنظیم زوایا، ابزاری ضروری برای حرفه‌ای‌ها و حتی علاقه‌مندان به کارهای دستی است.
• تراز:تراز دستی یکی از ابزارهای مهم در دسته‌بندی ابزارهای اندازه‌گیری است که برای بررسی و تنظیم سطوح افقی و عمودی به کار می‌رود. این ابزار در صنایع ساختمانی، نجاری، دکوراسیون داخلی و بسیاری از فعالیت‌های روزمره دیگر بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. تراز دستی با استفاده از یک یا چند حباب هوا درون لوله‌های شفاف، دقت و صحت سطوح را بررسی می‌کند و به کاربر این امکان را می‌دهد که از تراز بودن سطح اطمینان حاصل کند.

2. ابزارهای برش

این ابزارها برای بریدن و جدا کردن مواد مختلف به کار می‌روند.

• اره: برای برش چوب، فلز و پلاستیک.
• قیچی: برای برش پارچه، کاغذ و مواد نازک.
• چاقو: برای برش مواد غذایی و مواد نرم دیگر.
• کاتر: برای بریدن کاغذ، مقوا و مواد نازک دیگر.

3. ابزارهای اتصال و بست

این ابزارها برای بستن، نگه داشتن و اتصال قطعات به کار می‌روند.

• چکش: چکش یکی از ابزارهای بسیار پرکاربرد در دسته‌بندی ابزارهای دستی است که برای ضربه زدن به اشیاء و ایجاد قدرت و فشار مورد نیاز در کارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار با ترکیب یک سر ضربه‌دهنده (معمولاً فلزی) با یک دسته (چوبی یا پلاستیکی) تشکیل شده است که توانایی اعمال نیرو و توزیع ضربات را فراهم می‌کند..
• پیچ‌گوشتی: پیچ‌گوشتی یکی از ابزارهای بسیار مهم و پرکاربرد در دسته‌بندی ابزارهای دستی است که برای دراز کردن و تنظیم پیچ‌و‌مهره‌ها استفاده می‌شود. این ابزار به صورت دستی عمل می‌کند و در انواع مختلف و با اندازه‌ها متنوعی برای پیچ‌و‌مهره‌های مختلف قابل استفاده است.
• انبردست:انبردست از ابزارهای دستی است که برای دراز کردن و گشودن پیچ‌و‌مهره‌ها با سر شش‌ضلعی یا هشت‌ضلعی استفاده می‌شود. این ابزار به دلیل ساختار خاص سر پیچ‌و‌مهره، امکان تعمیرات و تنظیمات دقیق‌تری را نسبت به سایر ابزارهای پیچ‌گوشتی فراهم می‌آورد.انبردست ابزاری مهم و پرکاربرد است که برای تعمیرات و تنظیمات مختلف، به ویژه در تعمیرات خانگی و صنایع چوب و فلزی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با استفاده مناسب و نگهداری منظم، می‌توانید از این ابزار به بهترین شکل استفاده کنید و کارهای خود را با دقت بالا انجام دهید.
• آچار:آچار یکی از ابزارهای دستی پرکاربرد است که برای گشودن و دراز کردن پیچ‌و‌مهره‌ها با سر گرد و مخروطی استفاده می‌شود. این ابزار به دلیل ساختار خاص سر پیچ‌و‌مهره، امکان تنظیمات دقیق‌تری را نسبت به ابزارهای دیگر فراهم می‌آورد.

4. ابزارهای شکل‌دهی و تراشکاری

این ابزارها برای صاف کردن، شکل‌دهی و تراشیدن مواد به کار می‌روند.

• رنده: برای صاف کردن و شکل‌دهی سطوح چوبی.
• سوهان: برای تراشیدن و صاف کردن سطوح فلزی.
• فرچه سیمی: برای تمیز کردن و حذف زنگ از سطوح فلزی.

5. ابزارهای نگهداری و ثابت نگه‌داشتن

این ابزارها برای نگه داشتن قطعات در جای خود در حین کار به کار می‌روند.

• گیره: برای نگه‌داشتن قطعات در جای خود.
• پیچ‌گوشتی برقی: برای بستن پیچ‌ها با سرعت بیشتر.
• چسب: برای اتصال دائمی یا موقت قطعات.

6. ابزارهای حفاری و سوراخکاری

این ابزارها برای ایجاد سوراخ و حفاری در مواد مختلف استفاده می‌شوند.

• دریل دستی: برای سوراخکاری چوب، فلز و پلاستیک.
• مته: برای ایجاد سوراخ در مواد سخت مانند بتن و فلز.

7. ابزارهای ضربه‌ای و کوبشی

این ابزارها برای وارد کردن نیرو و ضربه به مواد استفاده می‌شوند.

• چکش: برای کوبیدن میخ و اشیاء دیگر.
• پتک: برای وارد کردن ضربه‌های سنگین به مواد سخت.

8. ابزارهای نقشه‌کشی و علامت‌گذاری

این ابزارها برای کشیدن خطوط و علامت‌گذاری روی مواد به کار می‌روند.

• مداد نجاری: برای کشیدن خطوط روی چوب و فلز.
• خط‌کش: برای کشیدن خطوط مستقیم و اندازه‌گیری طول.

این دسته‌بندی‌ها به شما کمک می‌کنند تا ابزارهای مناسب برای کارهای مختلف را شناسایی و انتخاب کنید و به این ترتیب کارهای خود را به بهترین شکل ممکن انجام دهید.